Józef Ignacy Kraszewski, „Kamienica w Długim Rynku”

„Kamienica w Długim Rynku” to mini-saga rodzinna wysnuta z dziejów dawnego Gdańska napisana jako owoc wycieczki Józefa Ignacego Kraszewskiego na Pomorze w 1867 r. Główną „bohaterką” utworu jest wielka kamienica przy Długim Targu w Gdańsku i zamieszkująca ją od XVIII wieku polska rodzina Paparonów. 

Powieść przedstawia dzieje kolejnych pokoleń tego rodu począwszy od szlacheckiego protoplasty, który przywędrował nad morze z Wielkopolski uciekając przed gniewem wielmożów, aż do zubożałych potomków żyjących w połowie XIX wieku. Utwór jest nieco balzakowski w klimacie, opowiada bowiem o związkach tej rodziny z pieniędzmi. Znajdziemy tu motywy poszukiwania rodzinnego skarbu, zaginionego testamentu oraz analizę rozkwitu i upadku kupieckiej rodziny Paparonów. Osią fabularną utworu jest romans ubogiej Paparonówny z synem zamożnego gdańskiego bankiera i jego konsekwencje. Sporo miejsca poświęcił autor rozważaniom na temat różnic w mentalności Polaków i Niemców.

„Kamienica w Długim Targu” to drugi, obok „Panienki z okienka” Deotymy, znany utwór literacki mówiący o związkach dawnego Gdańska z Polską. Ważne jest to, że tekst ten, chwała Bogu, wcale się nie zestarzał i nadaje się jeszcze do czytania. Był wydany tylko raz, w 1987 roku, a ówczesne wydanie zostało przygotowane na podstawie tekstu drukowanego na łamach popularnego dziewiętnastowiecznego pisma dla kobiet „Bluszcz” oraz późniejszego wydania książkowego opublikowanego za życia autora.  

Kraszewski Józef Ignacy, „Kamienica w Długim Rynku”, Wyd. Literackie, Kraków 1987