„Kultura
duchowa Polesia rzeczyckiego” to arcyciekawa praca
etnograficzno-antropologiczna na temat życia Poleszuków mieszkających w rejonie
Mińska na Białorusi. Dawny powiat rzeczycki należy dzisiaj do Obwodu
Homelskiego (obecny rejon rzeczycki, brahiński, chojnicki, narowelski i
świetłohorski).
Autor
tej książki, Czesław Pietkiewicz (1856-1936), pochodził z polskiej rodziny
szlacheckiej żyjącej na tamtym terenie wśród białoruskiego ludu. Urodził się we
wsi Babczyn koło Chojnik na Polesiu Rzeczyckim, gdzie jego ojciec był
nadleśniczym. Ponieważ rodzina straciła majątek w czasie powstania
styczniowego, młody Pietkiewicz pracował jako robotnik w smolarniach i
gorzelniach na Polesiu. Zajmował się też ubezpieczeniami
społecznymi oraz administracją majątkami ziemskimi na Ukrainie.
W
latach 1920. przyjechał do Warszawy i w dość poważnym już wieku (68 lat) rozpoczął
pracę naukową w dziedzinie etnografii. Został do tego zachęcony przez
Kazimierza Moszyńskiego, wielkiego polskiego badacza folkloru ludowego, który
odkrył w fenomenalnej pamięci Pietkiewicza przebogatą skarbnicę bezcennych
wiadomości etnograficznych o Polesiu rzeczyckim. Część pierwszą prac
Pietkiewicz dotycząca kultury materialnej Polesia wydano w 1928 roku, część
drugą (poświęconą kulturze duchowej) - w roku 1938, zaś trzecią (dotyczącą
ustroju społecznego Poleszuków) oddał autor do publikacji Kasie Mianowskiego.
Pierwsza i druga część zostały wydane w ramach edycji Prac Etnologicznych
Instytutu Nauk Antropologicznych i Etnologicznych Towarzystwa Naukowego
Warszawskiego. W trakcie pracy Pietkiewicz korzystał ze stypendium Ministerstwa
Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Zajmował się zarówno własną pracą
naukową, jak i opracowywaniem materiałów etnograficznych pozostałych po Michale
Fedorowskim, zmarłym badaczu Polesia.
„Kultura
duchowa Polesia rzeczyckiego” zawiera zbiór niezwykłych wiadomości na temat
smolarzy-czarowników, wiedźm z poleskich bagien, magii ludowej Polesia,
ludowej astronomii, astrologii i kosmogonii, życia religijnego i bogatej
demonologii Poleszuków (bardzo wiele pojęć z okresu przedchrześcijańskiego),
ludowej muzyki, pieśni, przysłów i gadek. Większość z tych informacji autor
zaczerpnął z własnych obserwacji lub z opowieści rodziny i znajomych.
Praca
Pietkiewicza nie była wznawiana po wojnie, ale jest dostępna w postaci
cyfrowej:
Pietkiewicz
Czesław, „Kultura duchowa Polesia rzeczyckiego”, wydano z zasiłku funduszu
kultury narodowej Józefa Piłsudskiego, Towarzystwo Naukowe Warszawskie,
Warszawa 1938
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz